Melk: mortale motor?
“Melk drinken leidt tot meer botbreuken en het verhoogt de sterftekans” volgens de kranten. Melk is dus geen witte motor, maar een hakbijl voor botten. Als dit waar is betekent dit dat we al jaren foute adviezen geven. Maar klopt de krantenkop wel met wat de onderzoekers zelf in het oorspronkelijke artikel beweren? En wat is er eigenlijk onderzocht? En wat is dan een zinvol advies?
Onderzoekers trokken een minder stevige conclusie dan de media
Zweedse
onderzoekers publiceerden in het British Medical Journal of Medicine de
resultaten uit een onderzoek waarin ze gekeken hebben of er een verband
aangetoond kan worden tussen een hoge inname van melk en sterftekans en
botbreuken bij mannen en vrouwen.
Hun conclusie luidde: “Een hoge melkinname leidt niet tot minder botbreuken,
maar bij de beide onderzoeksgroepen blijkt dat er meer mannen en vrouwen overleden
binnen de subgroepen die veel melk drinken. Er zou een verband kunnen zijn
tussen de lactose-inname en het galactosegehalte van melk en veroudering. Het
onderzoek dat hier is uitgevoerd is niet geschikt om een oorzakelijke relatie
vast te stellen tussen melkinname en botbreuken en sterktekans. De resultaten
geven wel aan dat er gekeken moet worden naar de aanbevelingen voor veel melk
als preventie voor botbreuken bij mensen die hier een hoog risico op hebben. Er
is meer onderzoek nodig om harde uitspraken te doen over de aanbevelingen voor
melk.”
Dat is dus anders dan de krant, de tv en internet hebben laten zien.
Hoe is het onderzoek dan uitgevoerd?
Voor dit onderzoek
zijn bij ruim 61.000 vrouwen in 1987 en 1997 voedingsvragenlijsten en
leefstijlgegevens over het voorgaande jaar verzameld en bij een groep van ruim
45.000 mannen is dit alleen in 1997 gedaan. Bij de inname van zuivel werd ook gekeken
of het om gewone of gefermenteerde melkproducten zoals yoghurt en kaas ging en
ook werd er uitgevraagd of het magere, halfvolle of volvette zuivelproducten
betrof.
Daarna is van de deelnemers die na 1997 zijn overleden de doodsoorzaak in kaart
gebracht met behulp van het Zweedse registratiesysteem voor doodsoorzaken. Verder
is nagegaan welke deelnemers een botbreuk hebben opgelopen aan de hand van het
Zweeds nationale patiëntregistratiesysteem. Bij meerdere fracturen werd alleen
het eerste fractuur meegeteld.
Tussen 1997 en heden zijn er geen data verzameld over de voedingsgewoonte.
Daarnaast zijn ook de (wijzigingen) in de burgerlijke staat van de deelnemers
in kaart gebracht vanaf 1997.
De effecten van galactose op veroudering werden gevonden na onderhuidse
injecties bij knaagdieren. Bij mensen komt de galactose vrij tijdens de
vertering van lactose en de galactose wordt dan via het bloed naar de lever
vervoerd en omgezet naar een stofwisselingsproduct van glucose.
Opvallende zaken uit de statistiek in dit onderzoek
In dit onderzoek werden deelnemers die minder dan een glas melk per dag drinken gezien als mensen die een lage melkconsumptie hebben wie meer dan 3 glazen als iemand met een zeer hoge inname. Het bestuderen van de kenmerken van de verschillen tussen de mensen met een lage en een hoge melkconsumptie leert dat de mensen die veel melk drinken ook een hogere energie-inname hebben, ze roken vaker en ze zijn vaker alleenstaand. Bij de vrouwen die veel melk drinken valt op dat ze een hogere inname hebben van vet en verzadigd vet dan de vrouwen die weinig melk drinken.
Doodsoorzaken en fracturen
Na ruim tien jaar bleek
dat er beduidend meer vrouwen overleden waren die meer dan drie glazen melk per
dag dronken dan vrouwen die minder dan 1 glas melk per dag dronk. Van de
vrouwen die veel melk dronken stierven er in verhouding meer aan hart en
vaatziekten en ze hadden ook vaker botbreuken dan de groep die weinig
zuivelproducten gebruikte.
Bij de mannen zijn de verschillen in sterfte minder uitgesproken en met
betrekking tot fracturen is er geen verschil tussen de mannen die veel en die
weinig melk drinken.
Opvallende zaken in de totale verslaglegging
De conclusies van
dit onderzoek zijn gebaseerd op de eenmalige afname van een voedselvragenlijst
en vervolgens is er 13 jaar later gekeken naar het risico op fracturen en het sterfterisico. Nu kan er in 13
jaar tijd heel wat veranderen in de leefsituatie en leefwijze, maar dat is niet
meegenomen in dit onderzoek. Hierdoor wordt een oorzakelijk verband tussen de
inname van veel melk en een verhoogde sterftekans onwaarschijnlijk.
De veroudering door galactose werd gevonden bij knaagdieren nadat ze de
galactose via een onderhuidse injectie kregen toegediend. De route van
blootstelling is dus niet goed vergelijkbaar met de wijze van exposure, zoals
deze bij de mens plaatsvindt.
Op basis van de kenmerken van de deelnemers aan deze onderzoeken kan er ook een
samenhang zijn tussen alleenstaand zijn en een hogere sterftekans en roken en
een hogere sterftekans en een hogere energie-inname en een hogere sterftekans. Maar
er kunnen ook andere oorzaken zijn die hier niet zijn gerapporteerd, zoals gebruik van alcohol of
een hoge zoutinname.
Conclusies
1. Op basis van dit
onderzoek kan niet worden gesteld dat het drinken van melk tot meer botbreuken
bij vrouwen leidt. Melk lijkt dus geen hakbijl voor botten.
2. Er is geen oorzakelijk verband aangetoond tussen het drinken van meer dan
drie glazen melk per dag en een hogere sterftekans. Melk lijkt geen mortale
motor.
3. De auteurs hebben gelijk dat de uitkomsten met grote zorgvuldigheid moeten
worden geïnterpreteerd en dat er meer onderzoek nodig is naar de effecten van
veel melkconsumptie op lagere termijn.
4. De media hebben de waarschuwing van de auteurs niet ter harte genomen.
5. De aanbeveling op basis van de eerdere onderzoeken van Willet (neem niet
meer dan 3 glazen melk per dag) is dus nog steeds verdedigbaar.
Geplaatst door Anneke Palsma op 3 November 2014
- 2019 (34)
- 2018 (46)
- 2017 (46)
- 2016 (47)
- 2015 (53)
- 2014 (51)
- 2013 (50)
- 2012 (47)
- 2011 (14)