Marathongeheim

Marathonstatistiek: Wie winnen het vaakst een marathon?

Afrikaanse lopers zijn doorgaans goed vertegenwoordigd in de top tien bij elke marathon. Dat geldt zowel voor de mannen als de vrouwen. In Rotterdam staat de snelste tijd voor de vrouwen op de naam van de Ethiopische Tiki Gelana en bij de mannen werd het parcoursrecord gelopen door de Keniaan Duncan Kibet.  Voor zover mij bekend is hij geen familie van de Nederlands-Keniaanse Hilda Kibet. Van de 34 marathons die in Rotterdam zijn gelopen werden bij de mannen de meeste (14) gewonnen door Kenianen. Bij de vrouwen werden de meeste marathons in Rotterdam gewonnen door Nederlandse vrouwen (7 x).
Van de top tien van wereldrecords op de marathon bij de mannen werden er 4 door Kenianen en 3 door Ethiopiërs genoteerd. In de top tien snelste tijden bij vrouwen werden 3 van de snelste marathontijden door Engelse en 3 door Keniaanse vrouwen gelopen.

Wat eten de Afrikaanse lopers?

De Nederlandse marathonloopster Miriam van Reijen traint vaak in Afrika. Ze heeft in heeft in haar Hardloperskookboek enkele Afrikaanse gerechten opgenomen zie ook hier. In wetenschappelijke databases als Pubmed is weinig informatie te vinden over de voedingsgewoonte van Afrikaanse atleten. Uit een onderzoek bij 10 Ethiopische lopers en Keniaanse lopers blijkt dat zij evenveel eiwit eten als er in Nederland aan marathonlopers en andere duursporters wordt geadviseerd. Wel eten de Ethiopische en Keniaanse lopers meer koolhydraten, namelijk 75energie% en 76energie%.
Ter vergelijking: De aanbeveling voor de normale Nederlandse dagvoeding luidt: 40 energieprocent koolhydraten. Nederlanders gebruiken in het algemeen meer eiwitrijke voedingsmiddelen zoals vlees en melk(producten), dan Afrikanen. Hoewel er geen recente onderzoeksgegevens beschikbaar zijn van de samenstelling van de voeding van sporters is het aannemelijk dat dit ook geldt voor Europese en Amerikaanse lopers. Het koolhydraatgehalte in de voeding van de Europese en Amerikaanse lopers zal mogelijk lager zijn dan in de Afrikaanse dagvoeding.
Anderson stelt naar aanleiding van onderzoek van de voeding van de beste duuratleten dat ugali voor de Afrikanen de belangrijkste bron is van koolhydraten. Dat komt ook overeen met de bevindingen van Miriam van Reijen. Opvallend is dat de Afrikanen minder vocht gebruiken dan er in Nederland wordt aanbevolen voor duursporters. Het is mogelijk dat ze beter getraind zijn om met minder vocht toch goed te blijven presteren. 

Is het de Afrikaanse lichaamsbouw?

De Ethiopische en Keniaanse lopers hebben doorgaans een ectoforme lichaamsbouw. Dat wil zeggen dat ze minder aanleg hebben om vetweefsel en spieren aan te leggen. Ze zijn licht gebouwd en hebben een hoge stofwisseling. Hun tengere lichaamsbouw kan een voordeel zijn bij de marathon, omdat ze minder energie/kracht nodig hebben om zichzelf te verplaatsen.
De Europese winnaars bij de vrouwen (en mannen) hebben ook een tengere ectoforme lichaamsbouw. Het lijkt er dus op dat de lichaamsbouw bij Afrikaanse winnaars niet verschilt van marathonwinnaars uit andere delen van de wereld. Het relatief hogere percentage Europese winnaars bij de vrouwen kan mogelijk verklaard worden doordat vrouwen in Europa ook in het verleden al gemakkelijker toegang hadden tot sportfaciliteiten dan in Afrika.

Wat is het Afrikaanse geheim?

Om dat te ontdekken zijn er meerdere marathonlopers geweest die met Afrikanen in hun thuisland hebben getraind, maar dit leidde voor de Europese marathonlopers niet tot de winnende tijden. Kennelijk is er meer voor nodig dan alleen het overnemen van het Afrikaans trainingsregime en de leefwijze. Er is ook al eens gesuggereerd dat er sprake is van erfelijke aanleg. Dat kan gedeeltelijk kloppen. De lichaamsbouw is erfelijk bepaald, maar de ectoforme bouw die Afrikaanse lopers hebben zie je ook terug bij marathonwinnaars uit andere werelddelen. Onderzoekers zijn nog altijd bezig om het geheim van de Afrikaanse lopers te ontrafelen, maar wellicht kan dit artikel er ook al een tip van de sluier oplichten.

Wat betekent dit voor wedstrijd- en recreatieve lopers?

Voor het lopen van een marathon is een degelijke voorbereiding nodig. Uit de gerapporteerde trainingsarbeid en voedingsonderzoeken blijkt dat Afrikaanse lopers behoorlijk wat uren besteden aan de voorbereiding van de marathonwedstrijden. Kortom met talent alleen red je het niet. Er is ook doorzettingsvermogen, discipline en toewijding nodig.
Daarnaast is aandacht nodig voor een goed voedings- en vochtregime. En mocht de temperatuur onverwachts stijgen dan zijn de tips in deze blog nuttig.

Geplaatst door Anneke Palsma op 2 April 2015