Is vruchtensap ongezond?

Nieuwe criteria voor het vinkje

Sinds kort zijn de nieuwe richtlijnen bekend waaraan voedingsmiddelen moeten voldoen, qua samenstelling om het vinkje als keurmerk te mogen voeren. Zo is het gehalte aan natrium (onderdeel van keukenzout) verlaagd en vruchtensappen worden niet meer tot de basisvoedingsmiddelen gerekend. Een overzicht van de wijzigingen in de criteria voor het Vinkje vind je hier.  Een volledig overzicht van de criteria vind je in deze brochure.

De geschiedenis van het Vinkje

In 2003 werd door de World Health Organisation (WHO) opgeroepen om de consument te helpen met het maken van gezonde voedselkeuzes. In Nederland werd daarom in 2006 “het Vinkje” gepresenteerd als logo voor een bewuste keuze voor gezonde voeding.
De criteria voor het vinkje worden een keer per 3 á 4 jaar weer aangepast om de richtlijnen ervoor steeds scherper te formuleren. Kort geleden zijn de richtlijnen weer strenger geworden om de deelnemende bedrijven te stimuleren om hun producten nog gezonder te maken.

Voordelen Vinkje voor de consument

Voedingsmiddelenproducenten kunnen er zelf voor kiezen om deel te nemen aan “het Vinkje”. Ze dienen echter wel een bepaald bedrag te betalen aan de Stichting Het Vinkje om mee te mogen doen. Stichting Het Vinkje wordt namelijk niet gesubsidieerd, maar  is een Stichting die zichzelf terug moet verdienen doordat de deelnemende bedrijven hun voedingsmiddelen steeds gezonder maken. Door de criteria steeds strenger te maken worden de deelnemende bedrijven gestimuleerd om de samenstelling van hun producten steeds weer te verbeteren.  

Nadelen van het Vinkje

Niet alle bedrijven doen mee met het vinkje. De voedingsmiddelen die door bedrijven geproduceerd worden, maar die niet meedoen met het Vinkje zijn zouden voor de consument niet herkenbaar zijn als gezond of ongezond. De andere kant van het verhaal is dat deze bedrijven ook niet gestimuleerd worden om de samenstelling van hun voedingsmiddelen te verbeteren.
Daarnaast zijn er de voedingsmiddelen die herkenbaar zijn als basisvoedingsmiddel, maar die niet voorzien worden van het Vinkje. Hierbij kun je denken aan groenten en fruit die rechtstreeks bij de teler worden gekocht.

Twee Vinkjes

Nederland zou Nederland niet zijn als er ook voor het Vinkje twee partijen bestaan. Ook hier heeft de verzuiling al toegeslagen. Er is namelijk een blauw en een groen vinkje. Het groene vinkje wordt toegekend als een voedingsmiddel echt als “basisvoedingsmiddel” kan worden gezien. Het blauwe vinkje is te vinden op voedingsmiddelen die af en toe best gebruikt kunnen worden in een gezond voedingspatroon. Deze levensmiddelen bevatten net iets te veel suiker, vet of zout om in de Schijf van Vijf te worden opgenomen. Je zou zo’n voedingsmiddel met een blauw vinkje dus ook als een voedingsmiddel kunnen zien waarvan de samenstelling moet worden verbeterd om een groen vinkje te mogen krijgen.
Een voorbeeld van voedingsmiddelen met een blauw vinkje zijn de gezoete melkdranken. Deze dranken kunnen hun groene vinkje verdienen als ze de suiker weglaten. Ook kunnen deze bedrijven meer inzetten op verkoop van naturelle zuiveldranken.

Hoe ongezond is vruchtensap?

Vruchtensap bevat van nature suiker, omdat suiker nu eenmaal een bestanddeel is van fruit. Als fruit geperst wordt gaan er voedingsvezels verloren. Je drinkt gemakkelijker drie glazen vruchtensap achter elkaar leeg dan dat je drie vruchten achter elkaar opeet. Bovendien bevat een glas vruchtensap evenveel suiker als een glas frisdrank. Het vitaminegehalte van vruchtensap is echter wel hoger dan van de doorsnee frisdrank. Vruchtensap is niet direct ongezond, maar er kan gemakkelijk veel te veel van worden gebruikt.

Vertaling resultaten uit de VoedselConsumptiePeiling naar beleid

Uit de Voedsel Consumptie Peiling van 2007-2010 bleek dat de frisdranken en vruchtensappen voor 22% van de inname van enkel- en tweevoudige suikers zorgen van de gemiddelde Nederlander. Ze zijn daarmee de belangrijkste leverancier van deze suikers (zie pagina 2 van dit document). Bij kinderen van 7 en 8 jaar draagt het gebruik van frisdranken en vruchtensappen voor 30% bij van de inname van deze suikers (zie pagina 3 van dit document).
Als het Vinkje heel bekend is bij het grote publiek en ze laten zich erdoor leiden bij hun voedselkeuze kan dit leiden tot een lagere inname van vruchtensap.  

Mogelijke verbeterslag informatie aan cosument

Letten op de Vinkjes kan een eerste stap naar een gezonder voedingspatroon zijn, maar er is meer winst te behalen als de consument beter wordt geïnformeerd over de relatie tussen voeding en gezondheid. De consument kan dan zelf kritischer kijken naar voeding. Wie beter geïnformeerd is, wordt minder afhankelijk van allerlei logo’s die slechts door een deel van de voedselproducenten wordt gebruikt.

Geplaatst door Anneke Palsma op 6 August 2015