Misleidende etiketten gedoogd?

Wat is er mis en wat moet er veranderen?

De Europese Consumenten Organisatie (BEUC = Bureau Européen des Union de Consomateurs) heeft in tien lidstaten van de Europese Unie onderzocht hoe de consumenten denken over de informatie op etiketten. Uit het onderzoek van de Consumentenbonden van de deelnemende landen komt een onthutsend beeld naar voren dat er met name over de kwaliteit, de hoeveelheid fruit en volkorengraangehaltes misleidende informatie op etiketten te vinden is.
De BEUC wil dat er een duidelijke definitie komt van “traditioneel” en “ambachtelijk” of “natuurlijk” en andere soortgelijke aanduidingen. Daarnaast dient er een minimumnorm vastgesteld te worden voor het gehalte aan volkorengranen en fruit voor producten voordat er in de productnaam gemeld mag worden dat ze deze voedingsmiddelen bevatten. Daarnaast dient het percentage van alle ingrediënten duidelijk op de verpakking te worden vermeld.
Het volledige rapport inclusief bijlagen van voorbeelden van misleiding uit de tien aangesloten landen is hier te vinden.

Wat is er wettelijk geregeld?

Tot 13 december 2014 gold in Nederland de Warenwet. Daarin was vastgelegd dat op een etiket een lijst van ingrediënten en de hoeveelheid van een ingrediënt of een categorie van ingrediënten vermeld diende te worden. Daarmee was echter niet vastgelegd of het ingrediënt in de naam van het product mocht worden vermeld.
Sinds 13 december 2014 geldt in alle lidstaten van de Europese Unie Verordening nr 1169/2011 betreffende de verstrekking van voedselinformatie aan consumenten. In artikel 7 van dit document staat dat: “Voedselinformatie niet misleidend mag zijn ten aanzien van de kenmerken van het levensmiddel en vooral niet ten aanzien van de aard, identiteit, eigenschappen, samenstelling, hoeveelheid, houdbaarheid, land van oorsprong of plaats van herkomst en wijze van vervaardiging of productie”. In artikel 9 is vastgelegd dat de producent verplicht is om de benaming van het levensmiddel, de lijst van ingrediënten en de hoeveelheid van bepaalde ingrediënten of categorieën van ingrediënten op de verpakking dient te vermelden.
In deze verordening is echter niet vastgelegd hoeveel een product van een ingrediënt dient te bevatten voordat het ingrediënt in de productnaam zelf mag worden verwerkt. Ook zijn er geen normen vastgelegd voor benamingen zoals “ambachtelijk”, ‘traditioneel”, “steekproduct” of “volgens grootmoeders recept”. Dergelijke benamingen roepen bij de consument echter wel een nostalgisch en vertrouwd gevoel op, maar er is geen enkel keumerk voor receptuur, herkomst van bestanddelen vastgelegd waaraan levensmiddelen die dergelijke termen op het etiket vermelden dienen te voldoen…

Hoe is de controle in Nederland geregeld?

In Nederland wordt de naleving van de wettelijke regels op voedingsgebied voor hygiëne en  aanduidingen op levensmiddelen geregeld door de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA). Zoals eerder gemeld is er in eerdere jaren fors bezuinigd op de formatieplaatsen van deze instantie. Na de Fipronilaffaire is er toegezegd om meer geld beschikbaar te stellen voor het NVWA om de controlemogelijkheden te vergroten. Het is de vraag waar de NVWA haar prioriteiten dient te leggen als ook in aanmerking wordt genomen dat zij ook belast is met controle op dierenwelzijn in dierhouderijen en daarnaast de handen vol heeft aan de controle op voedingssupplementen en kruidenpreparaten. Deze laatste taak is extra lastig, omdat er ook preparaten vanuit het buitenland via Internet worden besteld. Het product komt dan rechtstreeks binnen bij een consument, waardoor het “onder de radar” kan blijven.
De Consumentenbond houdt een vinger aan de pols als het gaat om de kwaliteit van de voeding(sinformatie) en consumentenprogramma’s zoals Kassa en Radar zorgen voor consumentenbewustwording en informatie, maar het blijft zaak om zelf ook alert te blijven.

Wat kan de consument zelf doen?

De goede lezer (en doordenker) heeft al in de gaten dat het hier vooral de verpakte en bewerkte levensmiddelen betreft. Dat leidt al tot de eerste tip: Koop vooral onbewerkte producten.
Als je gebruik wilt maken van streekproducten, koop ze dan vooral rechtstreeks bij de producent (boer, teler, kas of lokale (super)markt). Steekproducten worden soms verward met biologische producten, maar daarvoor gelden andere normen. Biologische producten zijn voorzien van een Europees keurmerk en worden gecontroleerd door SKAL.
Lees de etiketten goed en let daarbij vooral op de ingrediënten- en voedingswaardedeclaratie en niet op de naam van het product.    
Twijfel je toch over een naam of de inhoud van een product dan kun je ook een diëtist bij jou in de buurt vragen om je te helpen bij het lezen en begrijpen (interpreteren) van de informatie op een etiket. En heb je toch nog vragen? Neem dan gerust eens contact op.

Geplaatst door Anneke Palsma op 15 June 2018